DIGITAL LIBRARY

https://docs.google.com/spreadsheets/d/11E4EW8YOHRhNt9CjB5uBrFiu7U9N20vQnRivkj4bRhU/pubhtml?widget=true&headers=false

yeni blog adresi / new blog page

Merhaba,

Bir süredir yeni blog girişlerimi www.efeduyan.info adresinde yayımlıyorum.

Hi,

Please visit my new blog page for recent entries: www.efeduyan.info 

Efe

3:AM Magazine’de çıkan röportaj

Maintenant #39: Efe Duyan

“We never knew who Engin Çeber was” – an interview with Efe Duyan by SJ Fowler.

One of the most complex and magisterial poetic traditions in Europe, Turkey continues to produce some of the finest poets writing today as it has done consistently for centuries. Efe Duyan is one of the most resolute stylists and theorists of his generation, a lauded Nazim Hikmet scholar and an architect by trade, his eloquent and erudite poetry has earned him a reputation across the continent. One of the many brilliant poets participating in Literature Across Frontiers, we are honoured to welcome Efe Duyan as the first Turkish poet to be featured in Maintenant.

Ne Diyeyim

Surdibi Şiirleri – 1

 

Surdibi Şiirleri

2

Bu Semtin Yabancısıyız Mirim

Ölecek adam değilmiş,

Öyle mi baktım acaba yüzüne?

Saklanmak olmaz mirim.

Bilmiyor mu sanki bu sokaklarda

Her bakanın gözlerinde ölümün de cirit attığını.

Bir iki defter çıkarıyor, Osmanlıca el yazısı

Anlayacakmış gibi eğiliyorum

-ağabeyden kalan her şeyin uğuru ayrı-.

Demek ki hepimiz

Saklanabildiğimiz kadar saklanacağız değil mi mirim?

Her köşe başında terkedilmiş evler

Bin küsur yıllık tarihin özeti bu

Seviyor mu ne geçtiği yılları, razı mı çöken gidene

Boğazını yakıyormuş hâlâ şarap

Buna bile seviniyor iyi mi

Yine karşımda o sinsi ve tatlı kader…

Dışarısı kar kıyamet

Herbişeyimizi diziyoruz ateşten bir tenekenin çevresine;

Çocuk değiliz artık, yazık, yani bence yazık

Adam mutlu mirim.

Hele kilisenin çanları çalmaya görsün,

Umarsız zencilerle uykusuz Bulgarlar saçılmasın sokağa

Egzoz dumanlarında çarpışmayagörsün anlamadığımız küfürler

Umurunda değil öldüydü, sokaktaydı,

Bula bula beni bulduydu laflayacak…

Düşünüyorum da

Benim de bir uğurlu kasketim olsaydı

Belki korkmazdım ölümden mölümden

Şimdi ben resmen bir yabancıyım ya bu semtte

-ve iyi ki biraz yabancı bu boktan dünyaya-

Kafamızdaki düğümleri tutuşturacak

Kendime göre pek güzel hayallerden,

Sınırsız haritalardan falan bahsedip duruyorum

Kimse dinlemese de, böyle iyi.

Dışarısı kar kıyamet

Ve tarihin özeti ovuşturup durduğum avucumda

Korkuyorum, ya hiç dinlemeyecekse kimse…

Dışarısı kar kıyamet

Ama hayatın özeti yok mirim

Rastladığı bütün tel örgüleri eritmek için

Bu ateşten yalnızlık

Kendine her zaman bir teneke bulacak

Nazım Hikmet Akademisi yola çıkıyor!

22 Şubat, NHKM, Ruhi Su Salonu.

Türkiye PEN Bildirisi

26/1/2009

Türkiye PEN Bildirisi

 

Ortadoğu’da barışı olanaksız kılan emperyalist çıkarlar, insanlığı
öldürmeye devam ediyor. Barış öldürülüyor. İnsanın insanla barışmasını
sağlamakla tüm dünya sorumludur.

Gazze’de öldürülen çocuklar, öldürülen bir dünyadır, dünyanın
geleceğidir. Dünyanın geleceği için suları, denizleri, ormanları
düşünmek kadar, Gazze’li çocukların geleceğini düşünmek zorunluluktur.

25 Ocak Pazar Günü – Nazım’ın Vatandaşlığı

Pazar sabahı, Çağrı Kınıkoğlu ile birlikte, Nazım Hikmet’in vatandaşlığının iadesi konusunu görüşmek üzere 10:00’da Barış Radyo’da, 12:00’de de Su Tv’deyiz.

Nâzım Hikmet – Öteki Defterler

“Bu “keşfin”, hepimizi heyecanlandırdığı, daha okumadan bile sevindirdiği söylenebilir. Romanı elime almak bile güzel bir duygu uyandırmıştı bende. Nâzım Hikmet’in yeni bir metnini okuyacaktım birazdan. Belki bu duyguyu bir süre daha içimde barındırmak için romanı okumayı bir süre erteledim. Ama ne yalan söyleyeyim, metnin vasat olma ihtimali de beni içten iç kaygılandırmıyor değildi. Nâzım, sevilen herhangi bir yazar değildi; edebiyat ve siyasi mücadele adına pek çok şeyin kanıtıydı da. “

Dün, Bugün, Nâzım

Kemal Özer, Orhan Aydın, Yılmaz Onay, Efe Duyan

Kadıköy Kitap Günleri, kapsamında

Kadıköy Halk Eğitim Merkezi,

19 Aralık Cuma, 20:30

Genç Edebiyatçılar Okurlarıyla Buluşuyor 10

Utku Özmakas, “Şiirimizde Milenyum Kuşağı”

Efe Duyan, “Nâzım Hikmet Şiirinde Karakter İnşası”

14 Aralık Pazar, 16:00

Büyük Seminer Salonu,

Nâzım Hikmet Kültür Merkezi

Engin Çeber’in Unutulacak Ölümü

tanımıyorum onu,

milyonlarca gazete küpüründen biri

birkaç saniye göz göze kalmanın dışında

tanımıyorum Engin Çeber’i,

aynı hüzünlü saniyeyi

maske maske dolaştırıyoruz ölülerin yüzünde

adı ergin miydi acaba? “c”yle mi başlar yoksa soyadı?

ölüme ne zaman alıştık böyle,

yaşam ne zamandır

bir yabancı dilde aranan tanıdık sözcük?

sormadım engin çeber kimdir, merak bile etmedim…

bu olsun benim de suçum

herkesin payına düşecekse

günahların ortak yumağından birer parça

bu olsun

eğer kurulu bir saat gibi vahşeti vurup duruyorsa yalan

o kendimden bile gizli bin başlı ejder

o törensel hiçlik, avuntu şurubu

duasına çıktığımız o yağmur karası,

unutkanlık bulutu o

aklımın kuklacısı, gardiyanı kalbimin,

damarda akan renk

sonbahar kokusunda taşıdığım o yalan;

üzerine bastığım yalanlardan toprak parçası

o çok sevdiğimiz kara ve gri topraksa

suçuma ortak etmeliyim herkesi.

kimdi engin çeber, tanımıyoruz.

doğdu, büyüdü ve…

okuyup geçtiğimiz haber yazılmadan az evvel

hastanede bilincini yitirmek üzereyken

ve ondan önce metris’te hücrede,

sarıyer emniyeti ve istinye karakolu’nda

ve caddede itişirken polisle

-ve belki kıyıda börek yedikten hemen sonra-

dünyaya son bakışına inen bir merdivende

yapayalnız kaldı.

ve eminim ölmekten değil

neden öldüğünün anlaşılmamasından korktu

bu örttü devrimin uykusuz gecesini gözlerinde

yarıda kaldı tarihte okuduğu o serüven

bu yalnızlık engin çeber’in değil

bizim yalnızlığımız

ve kalbimin esareti, o da hepimizin.

müşahade koğuşunda ıslatıldıktan sonra

bedenine inerken sopalar ve kapı açma demirleri,

mahkumların küçümseyen bakışı altında,

jandarmanın aptal hıncı,

sinsi elleri polisin, doktorun ihaneti, umarsızlığı gardiyanın

hücrenin soğuk, hastanenin beyaz duvarlarına dokundukça

ve anıları birden doluşup

birden kaybolduklarında

anladı mı acaba öleceğini?

kalbinin son çıkardığı sesi duyabilsem

son baktığın eşyaya dokunup, son sözcüklerini bilsem

ya da ne zaman güldüğünü en son?

-arkadaşların güleçti diyor-

şapkan ne zaman düştü başından?

hapishane girişinde çekilen resimde başın açık

-oysa hiç çıkarmazmışsın-

ve ne düşündün en son, eski sevgilileri mi?

baban için mi endişelendin kendini unutup

gidip arife günü gelecekmişsin –öyle diyor baban-

yoksa “bir çıksam şuradan” diye iç mi geçirdin?

-hayat doluydu diyorlar senin için-

tanımıyorum ki seni engin, öyle miydin,

seviyor muydun o kadar yaşamayı?

yine de göze aldın demek, -öyle demişsin-

yoksa bir gazete küpüründe bu kadar üzemezdi bizi

bu tanımlayamadığım koca boşluk

senin önümüze bıraktığın,

kedere, küfürler arasına açtığın

sevgiye, sözlere, kızmızı karanfillere

kırmızı karanfilden tabutunu taşıyan onlarca ele

onlarca elin sıcaklığına rağmen

ısınmayan bedeninden kalan bu güzelim boşluk

çekmezdi içine bizi

hayat doluydun, kesinlikle

-bunu demeselerdi de bilirdik-

birazdan dolaptan bir şapka çıkaracağım

şapkasız çektikleri son fotoğrafın önümde

acaba ona benzer bir şey miydi taktığın?

bak işte, yine de tanımıyoruz hâlâ seni

seni ve engin çeber’in

unutulacak ölümünü

30 Kasım 2008

Nâzım ile Piraye

Nâzım Hikmet’in şiirlerine konu olmuş Kerem ile Aslı, Tahir ile Zühre, Ferhat ile Şirin gibi: Nâzım ile Piraye…

Onlar da bir türlü kavuşamadılar halk masallarının âşıkları gibi.

Sevdaları mutlu bitmedi.

Ama sevdaları dillerde dolaştı, dolaşıyor.

 PİRAYE’DEN ÖNCE 

Yıl 928. Nâzım, Sovyetler’den ikinci kez döner.

İlk gidişi Kurtuluş Savaşı yıllarındadır. Yıkılmış bir imparatorluğun ardından Anadolu’ya, mücadaleye katılmak için giden genç Nâzım, sonradan cumhuriyeti ilan edecek Kemalist kadroların ufkuyla yetinemeyeceğinin anlaşılması üzerine çıkar yola. Yeni bir ülke hayalinin peşinden, Bolşevizmin cazibesine kapılıp dünyanın ilk sosyalist ülkesini görmek için Sovyetler Birliği’ne gider. İlk dönüşünün ardından çıkan Takrir-i Sükun Yasası, aynı zamanda Türkiye’de daha emekleme aşamasındaki komünist hareket için de ağır bir darbe olacaktır. Nâzım bir süre İzmir’de siyasal faaliyetlerine devam ederken bir yandan da saklanacak, sonrasında ise ikinci kez Sovyetler’e gidecektir.

Sovyetler’de geçen yıllar içinde Nâzım’ın dünyası değişir, zenginleşir.

Yıl 929’dur. Önce düzeltmen olarak çalışmaya başladığı Resimli Ay Dergisi’nde, Türkiye edebiyatının en cüretli polemiklerinden biri olan “Putları Yıkıyoruz” kampanyasını açar. 30’ların başında, muhalif kanatta da olsa, hem TKP’nin içinde önemli bir rol oynuyor, hem de edebiyat dünyasında şaşırtıcı çıkışını sürdürüyordur. Serbest nazımla yazıdığı şiirler, biçimsel olarak Türk şiirinde çığır açıcı bir rol oynarken, ele aldığı konular Türkiye’de edebiyatın muhalif geleneğine yepyeni boyutlar katacaktır.

‘30’ların başı, Nâzım’ın, ardı ardına yeni kitaplar çıkartıp edebiyat ortamında sert polemiklerle muhalif bir rüzgar estirirken, “yıktığı putlar”ın yerini dolduracak bir yazın ormanının ilk ağaçlarını diktiği yıllardı. Bir yandan döneminin kimi önemli oyunlarını yazacak, bir yandan doğmakta olan Türk sinemasında önemli roller oynayacak, bir yandan da Sovyetler’de katıldığı ve “saflarında olmakla övündüğü” Türkiye Komünist Partisi’nde siyasal mücadelesini sürdürecektir.

 DERKEN BİRDEN PİRAYE… 

Enver Gökçe’ye ve ’40 Kuşağına Başlarken

Enver Gökçe, Türkiye solunun önemli atılımlarından biri olan 1943-1946 sürecinde edebiyata girdi ve en verimli dönemini yaşadı. Stalingrad savunmasının ardından, İkinci Dünya Savaşı’nın yönü değişmiş, Sovyetler’in meşruiyeti sol kadroların motivasyonunu belirgin ölçüde arttırmıştı. 1938’de Nâzım’ın hapse girmesiyle başlayan süreç, Türkiye edebiyatının bir yandan köy güzellemesine, bir yandan Garip şiirinin zararsız orta sınıf duyarlılığına evrildiği yıllardır. Diğer yandan da başta ve en genci Yahya Kemal olmak üzere yükselen milliyetçiliğe paralel olarak arka arkaya keşfedilen milli ve tarihi değerler arasına sıkıştırılması için hem fiziksel hem ideolojik bir kampanyanın sürdüğü yıllardır. Türkiye solunun ise, kemalist iktidarın ‘30’ların başından beri belirginleşmeye başlamış gerici kimliği ile hesaplaşacak, onun ilerici görüntülerini anlamlandırarak doğru siyasal müdahaleleri yapacak bir örgütsel veya kuramsal hazırlığı bulunmuyordu.

Yine kemalist iktidarın sağ yöneliminin modernleşme ideallerinin de altına düşmesi sola mesafesinin mecburen açılmasının bir sonucu olarak ve Sovyetler’in askeri zaferinden alınan feyiz ile ‘40 Kuşağı edebiyatçıları içinde bir kırılma yaşanması ve sosyalizan bir kanadın ortaya çıkması doğaldı. Enver Gökçe, kuşağın bu sol kanadının önemli figürlerinden biridir.

 Gökçe, Halk Şiiri ve Doğaçlama

Gökçe Halk şiirini de Divan şiirini de çok iyi bilmekte ve bu bilgiyi dize işçiliğinde kullandığı bilinmektedir. Ama Halk edebiyatı ile ilişkisi ön plandadır. ’40 Kuşağı’nın üniversite mezunu tek temsilcisi olmakla birlikte, bitirme tezi olarak Eğin Türküleri’ni derlemiştir. Gökçe, açıkça bir halk ozanı edasıyla yazar. Yazdıklarının okunmasını, herkes tarafından okunmasını arzular, bunu şiiri için bir veri olarak görür. En önemli katkısı, toplumcu edebiyatın iki önemli özelliğinin, yani topluma hitap edebilecek samimi dilin kurmanın güçlüğü ile popülizme kayarak kendi ideolojik konumunu yitirme tehlikesi arasında, bir sentezin peşinde koşmak, koşarken yeni olanaklar aramak olmuştur.